Τί είναι η παιδιατρική νευροψυχολογία; Ένας οδηγός για γονείς και τα παιδιά τους
Τι είναι η Παιδιατρική Νευροψυχολογία;
Η παιδιατρική νευροψυχολογία είναι μία επαγγελματική ειδικότητα που ασχολείται με τη μάθηση και τη συμπεριφορά σε σχέση με τον εγκέφαλο ενός παιδιού. Ο παιδιατρικός νευροψυχολόγος είναι ένας ψυχολόγος με άδεια άσκησης επαγγέλματος, εξειδικευμένος στο πώς η μάθηση και η συμπεριφορά σχετίζονται με την ανάπτυξη των δομών και των συστημάτων στον εγκέφαλο. Η λεπτομερής εξέταση ικανοτήτων όπως η μνήμη και οι γλωσσικές ικανότητες προσεγγίζει τoν τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου. Ο παιδιατρικός νευροψυχολόγος πραγματοποιεί την εκτίμηση, ερμηνεύει τα αποτελέσματα, και κάνει τις απαραίτητες συστάσεις. Ο νευροψυχολόγος μπορεί να εργάζεται σε πολλά διαφορετικά πλαίσια και μπορεί να έχει διαφορετικούς ρόλους στη φροντίδα του παιδιού σας. Σε μερικές περιπτώσεις, ο παιδιατρικός νευροψυχολόγος θα έχει μια στενή επαγγελματική σχέση και θα παρακολουθεί το παιδί διαχρονικά, προκειμένου να προσαρμόζει τις προτάσεις του στις ανάγκες του παιδιού που αλλάζουν διαρκώς. Μπορεί ακόμα να παρέχει θεραπεία, όπως γνωστική αποκατάσταση, τροποποίηση συμπεριφοράς, ή ψυχοθεραπεία. Συχνά ο νευροψυχολόγος συνεργάζεται στενά με τον παιδίατρο για να διευθετήσει τα προβλήματα του παιδιού. Μερικοί παιδιατρικοί νευροψυχολόγοι συνεργάζονται με σχολεία βοηθώντας στην παροχή κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων για το παιδί.
Με ποιο τρόπο διαφέρει η νευροψυχολογική αξιολόγηση από μία σχολική ψυχολογική εκτίμηση;
Οι σχολικές εκτιμήσεις γίνονται συνήθως για να αποφασιστεί εάν ένα παιδί μπορεί να επωφεληθεί από προγράμματα ειδικής εκπαίδευσης ή θεραπείες, με στόχο την ενίσχυση της σχολικής επίδοσης. Επικεντρώνονται σε επιτεύγματα και δεξιότητες που χρειάζονται για την ακαδημαϊκή επιτυχία. Σε γενικές γραμμές, δεν μπορούν να διαγνώσουν διαταραχές μάθησης ή συμπεριφοράς που προκαλούνται από αλλαγές στη λειτουργία ή την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Για ποιο λόγο παραπέμπονται τα παιδιά για νευροψυχολογική αξιολόγηση;
Τα παιδιά μπορεί να παραπεμφθούν από ένα γιατρό, δάσκαλο, σχολικό ψυχολόγο, ή από άλλον επαγγελματία για ένα ή περισσότερα προβλήματα, όπως:
- Δυσκολία στη μάθηση, την προσοχή, τη συμπεριφορά, την κοινωνικοποίηση, ή το συναισθηματικό έλεγχο.
- Μία ασθένεια ή ένα αναπτυξιακό πρόβλημα εκ γενετής, που μπορεί να επηρεάζουν τον εγκέφαλο με κάποιο τρόπο∙ ή
- Ένα τραύμα στον εγκέφαλο από κάποιο ατύχημα, τραύμα κατά τη γέννηση, ή κάποια άλλη οργανική κατάσταση.
Μία νευροψυχολογική αξιολόγηση συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση της λειτουργικότητας του παιδιού σας σε τομείς όπως η μνήμη, η προσοχή, η αντίληψη, ο συντονισμός, η γλώσσα, και η προσωπικότητα. Οι πληροφορίες αυτές θα βοηθήσουν εσάς και το δάσκαλο του παιδιού σας, τους θεραπευτές, και το γιατρό, ώστε να παρέχουν θεραπεία και παρεμβάσεις για το παιδί σας, οι οποίες θα καλύπτουν τις μοναδικές ανάγκες του.
Τί ακριβώς αξιολογείται;
Μία τυπική νευροψυχολογική εξέταση ενός παιδιού σχολικής ηλικίας μπορεί να αξιολογεί τους παρακάτω τομείς:
- Γενική νοημοσύνη
- Ικανότητες ακαδημαϊκής επίτευξης, όπως ανάγνωση και μαθηματικά
- Εκτελεστικές δεξιότητες, όπως οργάνωση, προγραμματισμός, αναστολή, και ευελιξία
- Προσοχή
- Μάθηση και μνήμη
- Γλώσσα
- Οπτικο-χωρικές δεξιότητες
- Κινητικός συντονισμός
- Συμπεριφορική και συναισθηματική λειτουργικότητα
- Κοινωνικές δεξιότητες
Κάποιες ικανότητες μπορεί να μετρώνται πιο λεπτομερώς από τις άλλες, ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού. Συχνά ζητείται ένα πλήρες αναπτυξιακό ιστορικό, ενώ μπορεί να ληφθούν και πληροφορίες από το δάσκαλο του παιδιού. Από τα σημαντικότερα μέρη της αξιολόγησης είναι η παρατήρηση του παιδιού σας με στόχο την κατανόηση του επιπέδου κινητοποίησης και συνεργασίας του, και της συμπεριφοράς του.
Οι αναπτυσσόμενες ικανότητες-δεξιότητες μπορεί να αξιολογηθούν και σε πολύ μικρά παιδιά. Παρόλα αυτά, η αξιολόγηση νηπίων και παιδιών προσχολικής ηλικίας είναι συνήθως συντομότερη σε διάρκεια, καθώς το παιδί δεν έχει αναπτύξει ακόμα πολλές δεξιότητες.
Τί θα μου πουν τα αποτελέσματα για το παιδί μου;
Συγκρίνοντας τη βαθμολογία του παιδιού σας στα τεστ, με τη βαθμολογία παιδιών της ίδιας ηλικίας, ο νευροψυχολόγος θα σχεδιάσει το προφίλ με τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του παιδιού σας. Τα αποτελέσματα μπορούν να βοηθήσουν με διάφορους τρόπους αυτούς που εμπλέκονται στη φροντίδα του παιδιού σας.
- Η εξέταση μπορεί να εξηγήσει γιατί το παιδί σας έχει σχολικά προβλήματα. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να δυσκολεύεται στην ανάγνωση εξαιτίας ενός προβλήματος στην προσοχή, μία διαταραχή της γλώσσας, ένα πρόβλημα ακουστικής επεξεργασίας, ή μία διαταραχή της ανάγνωσης. Ακόμα, η εξέταση καθοδηγεί τον παιδιατρικό νευροψυχολόγο στο σχεδιασμό παρέμβασης με βάση τις δυνατότητες-δυνάμεις του παιδιού. Τα αποτελέσματα αποκαλύπτουν τις δεξιότητες πάνω στις οποίες πρέπει στηριχτεί η παρέμβαση, καθώς και τις στρατηγικές που μπορεί να χρησιμοποιήσει το παιδί για να βοηθηθεί.
- Η εξέταση μπορεί να διαγνώσει τις συνέπειες αναπτυξιακών, νευρολογικών και ιατρικών προβλημάτων, όπως η επιληψία, ο αυτισμός, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), η δυσλεξία, ή μια γενετική διαταραχή. Με την εξέταση μπορεί να οριστεί μία βάση επίδοσης πάνω στην οποία θα μετρηθεί το αποτέλεσμα της θεραπείας, ή η αναπτυξιακή πορεία του παιδιού με το χρόνο.
- Διαφορετικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας καταλήγουν σε συγκεκριμένα πρότυπα δυνατοτήτων και αδυναμιών. Αυτά τα προφίλ ικανοτήτων μπορεί να βοηθήσουν στην αναγνώριση της διαταραχής ενός παιδιού και τις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται. Για παράδειγμα, η εξέταση μπορεί να βοηθήσει στη διαφοροδιάγωνση ανάμεσα σε μία διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και μία κατάθλιψη, ή να καθορίσει κατά πόσο μία καθυστέρηση στη γλώσσα οφείλεται σε πρόβλημα στην παραγωγή λόγου, στην κατανόηση ή στην έκφραση της γλώσσας, σε κοινωνική συστολή, σε αυτισμό ή σε γνωστική καθυστέρηση. Ο νευροψυχολόγος μπορεί να συνεργαστεί με το γιατρό σας στο συνδυασμό αποτελεσμάτων από ιατρικά τεστ, όπως απεικονίσεις του εγκεφάλου ή αιματολογικά τεστ, προκειμένου να διαγνώσουν το πρόβλημα του παιδιού σας.
- Πάνω από όλα, η εξέταση προσφέρει μία καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς του παιδιού και του τρόπου που μαθαίνει στο σχολείο, το σπίτι και την κοινότητα. Η αξιολόγηση μπορεί να καθοδηγήσει τους δασκάλους, τους θεραπευτές, και εσάς να βοηθήσετε πιο αποτελεσματικά το παιδί σας να φτάσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του.
Τι να περιμένω;
Μία νευροψυχολογική αξιολόγηση περιλαμβάνει συνήθως μία συνέντευξη με τους γονείς για το ιστορικό του παιδιού, παρατήρηση του παιδιού και συνέντευξη μαζί του, και εξέταση με τεστ. Η εξέταση μπορεί να περιλαμβάνει μολύβι και χαρτί και δραστηριότητες-παιχνίδια με τα χέρια, απαντήσεις σε ερωτήσεις, και μερικές φορές τεστ σε υπολογιστή. Μπορεί ακόμα να ζητηθεί από τους γονείς να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια για την ανάπτυξη και τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Πολλοί νευροψυχολόγοι υποβοηθούνται από εκπαιδευμένους εξεταστές, ή τεχνικούς στη χορήγηση και τη βαθμολόγηση των τεστ, οπότε το παιδί σας μπορεί να έρθει σε επαφή με περισσότερα από ένα άτομα κατά την αξιολόγηση. Συνήθως οι γονείς δεν παρευρίσκονται στο δωμάτιο της εξέτασης, αν και μπορεί να είναι παρόντες με πολύ μικρά παιδιά. Ο χρόνος που θα χρειαστεί εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού και από το πρόβλημά του. Φροντίστε το παιδί σας να έχει ένα καλό βραδυνό ύπνο και να είναι ξεκούραστο πριν την εξέταση. Εάν το παιδί σας φορά γυαλιά ή ακουστικό βοήθημα, ή οποιαδήποτε άλλη συσκευή, βεβαιωθείτε ότι τα έχει μαζί του. Εάν το παιδί σας έχει ειδικές γλωσσικές ανάγκες, παρακαλούμε ενημερώστε το νευροψυχολόγο σχετικά. Εάν το παιδί σας παίρνει διεγερτικά φάρμακα, όπως Ritalin, ή άλλη φαρμακευτική αγωγή, κανονίστε από πριν με το νευροψυχολόγο το συντονισμό του χρόνου δοσολογίας και εξέτασης. Εάν το παιδί σας είχε εξεταστεί με τεστ στο παρελθόν, ή βρίσκεται σε κάποιο πρόγραμμα ειδικής αγωγής, ή έχει αρχεία σχετικών ιατρικών εξετάσεων, παρακαλούμε φέρτε τα μαζί σας ή στείλτε μας τις πληροφορίες αυτές και τα αρχεία.
Το τι θα πείτε στο παιδί σας για αυτή την εξέταση εξαρτάται από το πόσα πολλά είναι σε θέση να καταλάβει. Να είστε απλοί και σύντομοι στις εξηγήσεις σας και να σχετίσετε την εξήγησή σας με ένα πρόβλημα που το παιδί σας ξέρει, όπως «δυσκολία στην ορθογραφία», ή «προβλήματα να ακολουθεί οδηγίες», ή «αισθάνεται αναστατωμένο». Καθησυχάστε ένα παιδί που μπορεί να ανησυχεί λέγοντας π.χ. ότι η εξέταση δεν περιλαμβάνει «ενέσεις». Πείτε στο παιδί ότι προσπαθείτε να καταλάβετε το πρόβλημά του για να κάνετε τα πράγματα καλύτερα. Μπορείτε ακόμα να πείτε στο παιδί σας ότι «κανένας δε βρίσκει όλες τις απαντήσεις στις ερωτήσεις», και ότι το σημαντικό είναι να «βάλεις τα δυνατά σου». Είναι πιθανό ότι το παιδί σας θα βρει τη νευροψυχολογική αξιολόγηση ενδιαφέρουσα, και οι λεπτομερείς πληροφορίες που θα συγκεντρωθούν θα συμβάλλουν στη φροντίδα του.
Μετάφραση κατόπιν άδειας από American Psychological Association (APA) Division 40: Clinical Neuropsychology 2011